Kasze to tradycyjne, aczkolwiek trochę niedoceniane dodatki oraz składniki potraw. Te naturalne produkty kryją w sobie cenne wartości odżywcze i witaminy, które wspomagają nasz organizm w trawieniu i chronią przed różnymi chorobami. Z kasz można przyrządzić wiele dań wytrawnych lub słodkich, z których każdy wybierze coś dla siebie. W artykule omawiamy zarówno kasze zawierające gluten, jak i bezglutenowe: jęczmienną, gryczaną, jaglaną oraz manną.
Kasza jęczmienna — pęczak, łamana, mazurska
Kasza jęczmienna powstaje z ziaren jęczmienia. Ma delikatną, jasnoszarą barwę. W zależności od stopnia jej rozdrobnienia kaszę jęczmienną dzielimy na:
- pęczak, czyli całe, pozbawione łuski i wypolerowane ziarno jęczmienia. Ten rodzaj kaszy jęczmiennej ma najwięcej wartości odżywczych. Pęczak obtaczany zwany jest kaszą kujawską.
- łamaną (wiejską) – na przykład drobną lub grubą, czyli pęczak pokrojony na kawałki bez polerowania — dzięki temu zachowuje więcej cennych składników.
- mazurską (perłową) – pocięty na duże fragmenty pęczak, który następnie jest obtaczany i polerowany.
Kasze jęczmienne są bogate w błonnik oraz białko. Zawierają dużo witamin z grupy B (B1, B2, PP, B6) oraz żelazo, cynk, potas, magnez, miedź, selen i mangan. Ich spożycie reguluje poziom glukozy we krwi oraz procesy trawienne. Zmniejsza też ryzyko powstania nowotworów układu pokarmowego i pobudza rozwój prawidłowej flory bakteryjnej jelit. Kasze jęczmienne do swojego menu powinny wprowadzić osoby cierpiące na nadciśnienie i inne choroby układu krążenia, a także na cukrzycę i z podwyższonym poziomem cholesterolu. Kasza jęczmienna zawiera gluten — powinni więc unikać jej chorzy na celiakię i nietolerancję glutenu.
Kasza z ziaren jęczmienia ma szerokie zastosowanie w kuchni. Można jej używać jako dodatków do gulaszu, mięs i sosów grzybowych, zapiekanek oraz zup. Połączona z mięsem mielonym doskonale sprawdzi się jako farsz do gołąbków i zapiekanych warzyw (papryki, cukinii, bakłażana). Z kaszy jęczmiennej można przyrządzić również placki, kotlety, kaszotto (na wzór risotta) oraz smaczne i różnorodne sałatki, na przykład sałatkę z kaszy jęczmiennej i pieczonej papryki.
Kotlety z kaszy mazurskiej z serem
Składniki:
- 2-3 torebki kaszy mazurskiej
- 0,75 l bulionu
- kostka twarogu
- 2 jajka
- 2 łyżki tartej bułki
- 2 łyżki zmielonych ziaren słonecznika
- 3 łyżki masła
- sól, pieprz, szczypta cukru
- olej do smażenia
Wykonanie:
Zagotuj bulion z 1 łyżką masła, wsyp kaszę z woreczków i przez kilka minut gotuj na dużym ogniu. Po tym czasie przełóż całość do naczynia żaroodpornego, wymieszaj z pozostałym masłem, przykryj i piecz w nagrzanym piekarniku około 25 minut. Po ostudzeniu kaszę razem z twarogiem zmiel przez maszynkę, przypraw, wbij jajka i wyrób masę. Zwilż dłonie i formuj małe kotleciki, obtocz w bułce tartej zmieszanej z ziarnami słonecznika i smaż na złoty kolor.
Kasza gryczana — bezglutenowe zdrowie
Kaszę gryczaną produkuje się z gryki, rośliny z rodziny rdestowatych. Nie zawiera glutenu, więc mogą ją spożywać osoby na diecie bezglutenowej. Kasza gryczana prażona (palona) powstaje z łuskanych i prażonych ziaren gryki, co nadaje jej głęboki smak i ciemną barwę. Prażenie skraca też czas gotowania kaszy.
Kasza gryczana zawiera witaminy z grupy B (B2, B5, B6 i B9) oraz żelazo, fosfor, cynk, potas, magnez, miedź, selen i mangan. Jest źródłem przeciwutleniaczy, które chronią nas przed nowotworami. Jej spożywanie pozytywnie wpływa także na układ nerwowy i krwionośny. Polecana jest w diecie cukrzycowej, posiada bowiem niski indeks glikemiczny.
Kaszę gryczaną można jeść jako dodatek do dań mięsnych i sosów grzybowych, a w połączeniu z twarogiem stosować jako farsz do pierogów lub naleśników. Z kaszy gryczanej można przygotować również pyszne pasty kanapkowe, pasztety, sałatki, kotlety lub zapiec ją z warzywami. Nadzienie z kaszy i grzybów będzie idealne do przygotowania wegetariańskich gołąbków, a ze zmielonej kaszy gryczanej wyjdą smaczne i bezglutenowe ciasta, chleby i naleśniki.
Gołąbki „bez zawijania” z kaszy gryczanej
Składniki:
- 70 dag mięsa mielonego
- pół średniej wielkości kapusty
- 1 duża marchew
- 2 cebule
- 5 ząbków czosnku
- 2 jaja
- torebka surowej kaszy gryczanej
- 2 łyżki mąki ziemniaczanej
- 2 łyżki bułki tartej
- przyprawa do kotletów mielonych
- sól, pieprz
- olej
Sos:
- koncentrat pomidorowy
- 0,75 l wody
- 1 łyżka cukru
- sos sojowy lub Maggi
- sól, pieprz
Wykonanie:
Kapustę bardzo drobno posiekaj lub zetrzyj na grubej tarce, posól i po pół godziny odciśnij sok. Marchew zetrzyj na tarce, a czosnek przeciśnij przez praskę. Białka jaj ubij. Wszystkie składniki na gołąbki wymieszaj, uformuj kotleciki, a następnie panieruj w bułce tartej i przesmaż na oleju. Składniki sosu połącz i zalej nim obsmażone gołąbki w naczyniu żaroodpornym. Potrawę duś około godziny w nagrzanym do 200° C piekarniku.
Kasza jaglana czyli odkwaszające jagły
Kaszę jaglaną produkuje się z łuskanych ziaren prosa. Jej małe, żółte ziarna nie zawierają glutenu i mają działanie odkwaszające organizm. Jagły zawierają krzem i żelazo, które pozytywnie wpływają na zdrowie stawów i kości, a także na wygląd skóry, włosów i paznokci. Oprócz tego kasza ta jest źródłem antyoksydantów, lecytyny, witaminy E, witamin z grupy B (B1, B2, B5, B6, B9 i PP), miedzi, magnezu, cynku, selenu i manganu. W kuchni można ją wykorzystać do przygotowania deserów, jako dodatek do dań mięsnych i składnik zapiekanek, zup oraz potrawek. Z kaszy jaglanej wyjdą też pyszne pasty do kanapek, kotlety, ciasto, a nawet budyń. Jagły są również idealne na śniadanie w postaci smacznej i zdrowej jaglanki — wystarczy ugotować kaszę na mleku i dodać ulubione owoce.
Kasza jaglana z morelami i rodzynkami
Składniki:
- 3 woreczki kaszy jaglanej
- 1 litr mleka
- po łyżce masła i miodu
- 100 g suszonych moreli pokrojonych w paseczki
- 50 g sparzonych rodzynek
Wykonanie:
W garnku zagotuj mleko z masłem, miodem i szczyptą soli. Wsyp kaszę, dodaj morele oraz rodzynki i zamieszaj. Garnek przykryj i trzymaj w nagrzanym piekarniku do czasu, aż kasza napęcznieje i będzie miękka.
Kasza manna — dobra także dla niemowląt
Kasza manna, nazywana też grysikiem, powstaje z przemiału pszenicy. Jest bogata w witaminy z grupy B (B1, B2, B5, B6, B9 i PP) oraz potas, magnez, jod, cynk, żelazo, mangan i miedź. Bardzo dobrze syci i jest lekkostrawna, podaje się ją także niemowlętom podczas wprowadzania glutenu do diety. Smakuje wyśmienicie jako składnik deserów, klusek, pasztetów, farszu do gołąbków czy zapiekanych warzyw. Chętnie jadana jest też na słodko jako oddzielne danie — z owocami lub sokiem. Kasza manna używana jest również zamiast mąki do zagęszczania zup czy sosów.
Kluseczki z kaszy manny do zupy
Składniki:
- 1 szklanka kaszy manny
- 2 jajka
- 2 łyżki masła
- 2 łyżki śmietany 18%
- ewentualnie 2-3 łyżki posiekanego koperku lub natki pietruszki
- szczypta soli
Wykonanie:
Masło i jajka zmieszaj mikserem. Dodaj kaszę, śmietanę, sól oraz zieleninę i ostrożnie wymieszaj łyżką. Powstałą masę odstaw na pół godziny, aby kasza napęczniała. W garnku zagotuj osoloną wodę i kładź na nią kluski za pomocą łyżeczki. Gotuj 5 minut od momentu wypłynięcia. Kluseczki z kaszy manny najlepiej smakują na ciepło, tuż po ugotowaniu.
